7 soruda tohumculuk sektörü

1- Hibrid tohum nedir? GDO ile ilgisi varmı?

Hibrid veya melez tohum, aynı bitki türüne ait ve uzak akraba konumunda olan iki

doğal bitki kümesi veya popülasyonundan (örneğin A ve B) seçilen saf hatların veya

bireylerin birbirleri ile çaprazlanması (A x B) sonucunda elde edilen ilk nesil (f1) melez

tohumlardır. Hibrid tohumlar sadece bir kez kullanılabilir. Bu nedenle her yıl yeniden

satın alınması gerekiyor. Hibrid– melez tohumlar ıslah edilirken genetik mühendisliği

teknikleri kullanılmadığı gibi, bu tohumlar başka canlı türlerine ait gen taşımazlar. Bu

nedenle kamuoyunda yaygın olarak bilinenin aksine hibrid tohum genetiği

değiştirilmiş(GDO) tohum değildir.




2-Türkiye’nin tohum üretimi ne kadardır?

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tohumculuk Daire Başkanlığı verilerine göre, Türkiye’nin

2009’da toplam tohum üretimi 385 bin 61 ton oldu. Bu üretimin çok büyük

bölümünü hububat ürünleri oluşturuyor. Buğday tohumu üretimi 227 bin 852 ton ile

ilk sırada yer alırken, arpa tohumu üretimi 36 bin 144 ton, mısır tohumu üretimi 28 bin

921 ton olarak gerçekleşti. Patates tohumu üretimi 58 bin 877 ton olarak

gerçekleşirken, pamuk tohumu üretimi de 10 bin 811 ton oldu. En çok tartışılan sebze

tohumu üretimi 2 bin 758 ton oldu. Türkiye’nin toplam tohum pazarının büyüklüğü

600-650 milyon dolar büyüklüğünde olduğu tahmin ediliyor.




3- Tohum ithalatı ve ihracatında durum nedir?

Türkiye’nin 2002 yılında 19 bin 227 ton olan tohum ithalatı 2009 yılı itibariyle 30 bin

267 tona ulaştı. Tohum ihracatı ise aynı dönemde 8 bin 112 tondan 21 bin 816 tona

ulaştı. Tohum dış ticaretine sadece miktar olarak bakmak yanıltıcı olur. Çünkü hububat

tohumu ile sebze tohumu arasında çok büyük fiyat farkı var. Bu nedenle tohum dış

ticaretinde miktardan çok değere bakmakta yarar var. Türkiye, 2009’da 71 milyon

dolarlık tohum ihraç etti. En fazla ihracat yapılan ülkeler arasında İtalya, Ukrayna,

Fransa, Rusya , Almanya ve İspanya bulunuyor. Aynı dönemde Türkiye’nin tohum

ithalatı ise 150 milyon dolar oldu.Dış ticaret verilerine göre Türkiye tohumda net

ithalatçı konumunda.




4- Türkiye, tohumculukta kendi kendine yeterli bir ülke midir?

Hububat tohumunda Türkiye, kendi kendine yeterli konumda. Fakat, sebze tohumu

üretiminde Türkiye kendi kendine yeterlilikten çok uzak. Bazı ürünlerde tohumluk

ithalatı her geçen yıl artıyor. 2002’de hibrid mısır tohumu ithalatı 784 ton iken 2009’da

4 bin tona ulaştı. Sebze tohumu ithalatı ise aynı dönemde 1148 tondan 2 bin 498

tona çıktı.Türkiye, sebze tohumunda yüzde 30’unu iç piyasadan karşılarken yüzde

70’ini ithal ediyor. Hedef 2013’te yerli sebze tohumu üretimini en az yüzde 50’ye

çıkarmak.




5- Tohumculukta kamu özel sektör payı nasıl bir seyir izliyor?

Tohumluk üretiminde özel sektörün payı hızla artıyor. Pek çok tohum çeşidinde özel

sektörün payı yüzde 100 oranında. 1995 yılında buğdayda yüzde 3, Arpa’da yüzde 4,

pamukta yüzde 1 ve yem bitkilerinde yüzde 10 olan özel sektör tohum üretim payı

2009 sonu itibariyle buğdayda yüzde 45’e, arpada yüzde 49’a, pamukta yüzde 100’e

ve yem bitkilerinde yüzde 59’a ulaştı. hibrid mısır, hibrid ayçiçeği, patates ve sebzede

özel sektörün payı yüzde 100. Verilerden de anlaşılacağı üzere kamu kesimi tohum

üretimini büyük ölçüde özel sektöre bırakmış görünüyor.




6- Sertifikalı tohum üretimi ve kullanımı destekleniyor mu?

Evet, destekleniyor. Tarım Bakanlığı tarafından, yapılan desteklemelerle, yurt içi üretim

ve yatırım yapan özel sektör tohumculuk kuruluşlarının alt yapılarını güçlendirmek,

tohumluk üretim kapasitelerini artırmak, teknoloji transferi gerçekleştirmek, ihtiyacın

ithalatla karşılanması yerine yurt içi üretimden sağlanması ve ithalatın azaltılmasını

sağlamak, kamu tohumluk üretimi yerine, özel sektör üretiminin artırılması ve kamu

yükünün hafifletilmesi hedefleniyor. Sürdürülebilirlik ilkesi çerçevesinde kaliteye,

teknoloji kullanımına ve çevre koruma önceliklerine göre bitkisel üretim faaliyetinde,

yurt içinde üretilip sertifikalandırılan tohum kullanan çiftçilere dekar başına destekleme

ödemesi yapılıyor.Tohumculuk sektörünün uluslararası rekabete uygun bir şekilde

gelişmesini sağlamak için, yurtiçi tohumluk üretiminin yetersiz olduğu bazı türlerde, yurt

içinde sertifikalı tohumluk üreten/ürettiren özel sektör tohumculuk kuruluşlarına yurtiçi

sertifikalı tohumluk üretimi desteği ödenmektedir.Sertifikalı tohum üretimi ve kullanımı destekleme kapsamında 2009 yılı sonu itibariyle 438 bin çiftçiye 182 milyon lira sertifikalı tohum kullanımı, üreticilere de 28 milyon lira üretim desteği ödendi.




7- Tohumculuk Yasası ne zaman değiştirildi? Anayasa Mahkemesi Yasası’nın

hangi maddesini iptal etti?

Tohumculuk Yasası 2006’da değiştirildi. Anayasa Mahkemesi, Ana Muhalefet Partisi

CHP’nin başvurusu üzerine, Yasada 15′inci maddede yer alan ‘gerek gördüğünde

kamu bazı yetkilerini özel hukuk tüzel kişiliklerine devreder’ hükmünü 8′inci maddedeki

‘denetim’ faaliyeti açısından iptal etti. Denetim yetkisinin özel hukuk tüzel kişilerine

devrini uygun görmedi. Uygulamayı etkileyecek bir iptal değil. Tohumculuk konusunda

çalışmaları ile bilinen Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tayfun Özkaya’ya göre,

Kanunun 15. maddesinde tohumculukla ilgili Tarım ve Köyişleri Bakanlığının üretime yön

verme, sertifikasyon, tohumluk ticaretine yön verme, piyasa denetimi gibi yetkilerinin

Türkiye Tohumcular Birliğine, Üniversitelere veya özel hukuk tüzel kişilerine (örneğin

şirketlere) verilmesi öngörülüyor. Anayasa Mahkemesi’nin kararı denetim hariç, diğer

yetkilerin devredilmesini engellemiyor.