Bitki Besin Maddeleri

Kalsiyum ( Ca )
Belirtileri;
Kalsiyum yetersizliğinde dış yapraklar normal görünür, fakat daha içerideki yaprakların gelişmesi yavaşlar ve çoğu zaman kurumuş küçük yapraklar ve yaprak sapları kalır. Deforme alan ve kıvrılan yaprakların uçlarında siyahlaşma belirir ve bu siyahlaşmaya genellikle 'uç yakınlığı' ismi verilir. Daha ileri durumlarda genç yapraklar siyahlaşıp, pancarın büyüme noktası ölür ve yanlardan sürmeye başlar. Bu durumda kökteki iletim dokuları kahverengileşir. Daha hafif durumlarda yapraklar, dar kahverengi veya siyahımsı bir hatla çevrelenir ve bu kısımda gelişme yavaşlarken lamina kısmında normal gelişme devam eder ve bu yüzden topraklar kaşık şeklini alır. Toprakta kalsiyum yetersizliği genellikle, besin elementi toksisitesine ve kök yanıklığına ortam hazırlayan toprak asitliği ile beraber görülür. Yurdumuz topraklarında kalsiyum yeteri kadar vardır. Çünkü topraklarımızın büyük bölümü kireçli topraklardır.

Kükürt ( S )
Belirtileri;
Başlangıçta, yaprakların beyazlaşması ve sararması gibi belirtileri ile azot yetersizliği belirtilerine benzer. Sonraları, farklılıklar belirginleşir. Çünkü,azot eksikliği durumunda ortadaki yapraklar yeşil kalır. Kükürt ersizliği fazla ise yapraklarda ve toprak sapında kahverengi lekeler belirir. Bu yetersizlik durumu tarlada da çok seyrek olarak görülebilir. Yurdumuz topraklarında kükürt miktarı yeterli düzeylerdedir.


Magnezyum ( Mg )
Belirtileri;
Yapraklarda üst kenara yakın kısımlarda damarlar arasında sararmalar ve içe doğru kıvrılmalar görülür. Fazla etkilenmiş bitkilerde belirtiler yaprakların ortalarına doğru genişleyerek ilerler ve yaprak kenarları siyahlaşır. Hafif magnezyum eksikliğinden kaynaklanan belirtiler, virüs etkisi nedeniyle meydana gelen sararmalarda ( sayfa 50 ) benzer ve virüs etkisi erken başlarsa bu belirtiler birbiri ile karıştırılabilir. Ancak bu ikisinin farkı şu şekilde ayırt edilebilir: Virüsten kaynaklanan sararma parlaktır ve açık turuncudur.Yaprak kalınlaşır ve kolay kırılır. Magnezyum yetersizliğinde bu belirtiler görülmez. Türkiye toprakları genellikle magnezyum bakımından yeterli düzeydedir.


Sebepleri ve Ekonomik Önemi
Magnezyum eksikliği özellikle kireçli ve hafif topraklarda yaygındır, fakat diğer tip topraklarda da görülebilir. Eksiklik iki nedenden kaynaklanabilir.Toprak bitki gelişimi için yeterli olacak miktarda magnezyuma sahip değilse bu gerçek eksikliktir. Alınabilir magnezyum miktarı toprakta 50 ppm den fazla ise bu toprak magnezyum bakımından yeterli demektir. Bu miktar 25 ppm daha az ise, bitki için magnezyum yetersizliği var demektir. Potasyum, sodyum kalsiyum gibi elementler topraktan magnezyum alımını zorlaştırırlar. İkinci yetersizlik ise, çeşitli nedenlerle, örneğin bazı nematodlar nedeniyle kök gelişmesi engellenen bitkilerin toprakta yeterli miktarda bulunan magnezyumu alamaması şeklinde oluşandır. Pancar ekiminden önce alınan toprak numunesinin analizi sonucunda magnezyum eksikliği görülürse magnezyum uygulanmalıdır. Toprak analizi yapılamaması durumunda, ön bitkide magnezyum eksikliği belirtileri görülüp görülmemesine göre karar verilebilir. Magnezyumlu gübreler son baharda uygulanmalıdır. Üründe magnezyum eksikliği belirtileri hafif görüldüğünde üstten sıvı magnezyum sülfat verilebilir.


Mangan ( Mn )
Belirtileri;
Genellikle ilkbaharda görülmeye başlar ve yapraklar üzerinde küçük sarı noktalar belirir. Sararma, açık yeşil renkte kalan damarlar dışında tüm yaprak yüzeyini etkileyebilir. Bu noktalar önceleri dağınık haldedir fakat sonra birleşerek daha büyük lekeler oluştururlar. Çok ciddi durumlarda bitki yavaş gelişir ve yapraklar içeri doğru kıvrılır. Çoğu topraklarda kökler daha derinlere inerek topraktaki mangandan yararlanabilirler ve bu durumda mangan eksiği belirtileri kendiliğinden kaybolur.


Sebepleri ve Ekonomik Önemi
Mangan bir iz elementtir. Şeker pancarı tarafından alınan mangan miktarı çok azdır ve pek çok toprakta yeterli miktarda alınabilir mangan bulunur. Bu nedenle, mangan eksikliği sık oluşmaz. Fakat mangan eksikliği görülebilir. Örneğin, toprak pH'ının yüksek olmasından dolayı bitki çözünmemiş durumdaki manganı, kuraklık görülüyorsa veya toprak organik maddece zenginse ( fazla miktarda organik gübrelemeden sonra veya çayır alanlar yeni sürülmüşse ) mangan eksikliği görülebilir. Mangan eksikliği ileri durumda ise şeker verimi % 30'a kadar düşebilir. Belirtilerin ilerlemesi, yapraktan mangan sülfat uygulanarak önlenebilir. Bu, yalnızca mangan eksikliğinden dolayı oluşacak verim düşümünü önlemekle, kalmaz aynı zamanda diğer yetersizliklerin ve çıkış sonrası kullanılan herbisitlerin olumsuz etkilerini de önler. Yetersizlik, ağır topraklarda veya pH 6,0'nın altındaki hafif asidik topraklarda görülmez, fakat toprak fazla asidik ise ( pH 5,0'in altında ) mangan zehirlenmesi görülebilir. Yaprakların açık yeşil olması ve gelişmesinin yavaşlaması, azot eksikliği belirtilerine benzer.


Molibden ( Mo ) ve Çinko ( Zn )
Molibden;
Şeker pancarının bu elemente çok az ihtiyacı vardır ve bu elementin yetersizliği tarlada çok nadir görülür. İlk belirtiler genel olarak bitkinin ve delinmeler göze çarpar. sararması şeklindedir ve benzer belirtiler kükürt eksikliğin de görülür. İleri molibde yetersizliği durumunda yapraklarda damarlar boyunca kurumalar.


Çinko;
Çinko yetersizliği, aşırı alkali topraklarda ( p H 9. 0 ve üzeri ) görülür. Şeker pancarı bu elemente karşı, mısır ve baklagillerden daha az hassastır. Eksikliğinde yaprakların gelişimi yavaşlar ve ortadaki genç yapraklarda bir sararma görülür. Yaprağın üst yüzeyinde damarlar arasında sarı veya beyazımsı lekeler oluşur. Daha sonra yaprağın damar araları kurur fakat damarlar yeşil ve kabarık kalır. Çinko yetersizliğinin erken devrelerinde çinko sülfat uygulanırsa belirtiler hızla kaybolur. Türkiye'de çinko eksikliği özellikle Güney Anadolu'da narenciye alanlarında ve Orta Anadolu pancar ekim alanlarında görülmektedir.


Potasyum ( K ) ve Sodyum ( Na )
Belirtileri;
Potasyum eksikliği olan şeker pancarının genellikle mat yeşil renkte olup hafif kıvrımlıdır ve kenarlarında sararmalar meydana gelir. Eksiklik durumu arttığında sararmış alanlar genişleyerek kırmızımsı kahverengiye dönüşürler. Potasyum, bitki bünyesinde kolayca yer değiştirir. Bu yüzden belirtiler ilk olarak yaşlı yapraklarda sonra daha genç yapraklarda ortaya çıkar. Yeni yapraklar yeşil kalsalar bile küçük ve gelişmemiş durumdadırlar. Sodyum eksikliği belirtileri de benzerdir. Potasyum ve sodyum eksikliğinde ortaya çıkan belirtileri magnezyum eksikliğinde görülen belirtilerden ayırt etmek oldukça zordur. Yaprak veya toprak analizleri yapılarak karar verilmelidir.


Sebepleri ve Ekonomik Önemi
Bu iki besin elementinin yetersizliği, genellikle aşırı fosfor veya azot kullanımında ortaya çıkar. Gerçek bir eksiklik özellikle hafif kumsal veya organik maddece zengin topraklarda yada yeni işlenmiş zayıf çayır topraklarında ortaya çıkabilir. Toprak analizleri sonucunda yapılacak gübreleme bu eksikliği giderir. Yurdumuzun topraklarında genellikle yeterli düzeyde bitkilere yarayışlı potasyum bulunmaktadır.


Azot ( N )
Sebepleri ve Ekonomik Önemi;
Azot eksikliğine, azot gübrelenmesi yapılmayan, organik madde bakımından zayıf, kumsal alanlarda rastlanır. Bu tür bir eksiklik nitrat ilavesi ile kolay ve hızlı bir şekilde giderilebilir. Azot bitki gelişimi için gereklidir.Yaprak alanını artırarak, toprak yüzeyinin iyi bir şekilde kaplanmasını sağlar ve böylece topraktan rutubet kaybı önlenir. Aşırı azot gelişimini artırır. Kökte az miktarda ağırlık artışı sağlanmasına karşın şeker oranını düşürür. En uygun gübre miktarı toprak tipine ve kaldırılan ön bitkiye göre değişir. Gübreleme ile verilen azot, topraktaki azot kaynağına bir takviyedir. Azot eksikliğinin belirtileri, toprak sertliğinden dolayı kökün etkin olamaması veya sel nedeniyle kökün havasız kalması durumundada ortaya çıkabilir. Türkiye toprakları, toprakta azot kaynağı olan organik madde bakımından genellikle zayıftır.


Bakır ( Cu ) ve Demir ( Fe )
Bakır;
Şeker pancarı bu iz elementi çok az ihtiyaç duyar. Bakır eksikliği tarlada kolayca gözlemlenemez. Yetersizliğinde oluşacak belirtiler yalnızca saf su içerisinde saf besin çözeltileri kullanılarak saksıda özel yetiştirilen pancarlarda gözlemlenebilir. Özellikle orta yapraklarda sararma ve yaprak damarlarında açık yeşil renk görülür. Yaprak sapları beyazlaşır.


Demir;
Bir çok üründe demir eksikliğine bağlı olarak yapraklarda sararma görülür. Şeker pancarında bu belirtilere yaz başlarında ve kireçli topraklarda rastlana bilir. Genellikle kökler derinlere doğru gelişince belirtiler ortadan kalkar. Demir eksikliği yaprakta damarların arasında sararmaya neden olur ve ilerlemiş durumlarda sarı yaprak zemini üzerinde yeşil olarak sadece yaprak damarları kalır. Sıklıkla rastlanan durum ise genç yapraklarda görülen hafif ve geçici renk açılmalarıdır. Bu durumda mangan yetersizliği ve mozaik virüsü belirtilerinden ayırt etmek zordur. Zararı önemli değildir ve uygulama gerektirmez.